10 Şubat; tarihte bugün

Olaylar 1074 - Divânu Lügati't-Türk; Türk kültürünün ilk Türkçe dilinde yazılan sözlük eseri, Kaşgârlı Mahmut tarafından yazımı sona erdi. (25 Ocak 1072'de başladı.) 1763 - Büyük Britanya Krallığı, Fransa ve İspanya arasında Paris Antlaşması imzalandı: Yedi Yıl Savaşları sona erdi. 1828 - Rus İmparatorluğu ile Kaçar Hanedanı arasında Türkmençay Antlaşması imzalandı. 1840 - I. Victoria ile Prens Albert, Saint James Sarayı şapelinde evlendiler. 1863 - Alanson Crane, yangın söndürücüsünün patentini aldı. 1916 - Alman İmparatorluğu ile Birleşik Krallık arasında Dogger Bank Muharebesi gerçekleşti. 1931 - Yeni Delhi, Hindistan'ın başkenti oldu. 1933 - Madison Square Garden'daki (New York) boks maçında Primo Carnera, Ernie Schaaf'ı 13. roundda nakavt etti, Schaaf öldü. 1937 - Meteoroloji Genel Müdürlüğü kuruldu. 1946 - Güney Amerika Şampiyonası, Arjantin'in şampiyonluğu ile sona erdi. 1947 - İtalya, Macaristan, Bulgaristan, Romanya ve Finlandiya, Paris Barış Antlaşması'nı imzaladılar. 1947 - Amerika Birleşik Devletleri özel bankaları, Türkiye'ye kredi vermeyi reddetti. 1950 - Komünistlik suçlamasıyla yargılanan üniversite öğretim üyelerinin dâvâsı sona erdi: Behice Boran ve Niyâzi Berkes, üçer ay hapis cezası aldı. Pertev Naili Boratav beraat etti. 1953 - Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'nde, Adnan Çoker ve Lütfü Günay'ın Sevgi Öncesi adını taşıyan ilk soyut resim sergisi açıldı. 1954 - Kapatılan Millet Partisi'nin yöneticileri Cumhuriyetçi Millet Partisi'ni kurdu, Genel Başkanlığa Ahmet Tahtakılıç seçildi. 1956 - Ceyhan Nehri taştı. Çukurova'da 50 bin hektar arazi sular altında kaldı. 1958 - İstanbul Valisi Mümtaz Tarhan, gece kulüplerinde striptiz yapılmasını yasakladı. 1962 - Doğu - Batı arasında casus değiş tokuşu yapıldı; SSCB semalarında düşürülen ABD casus uçağı U-2'nin pilotu Francis Gary Powers, Rus casus Rudolf Abel ile takas edildi. 1969 - ABD 6. Filosuna bağlı gemiler, İstanbul'a geldi. Üniversite öğrencileri protesto düzenledi. 1971 - Mehmet Ali Aybar, ihraç talebiyle Türkiye İşçi Partisi (TİP) Haysiyet Divanı'na sevk edildi. 1979 - Hacettepe Tıp Fakültesi Hastanesi'nde, Türkiye'de ilk kez bir buçuk aylık bir bebeğe açık kalp ameliyatı yapıldı. 1979 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): CHP ve AP milletvekilleri TBMM'de yumruk yumruğa kavga etti. 1980 - Tariş olayları:8 Şubat günü Çiğli İplik Fabrikası'nda 1500 işçi kapıları kapatarak barikat kurmuştu. 10 Şubat'ta polis işçilere müdahale etti; 15 kişi yaralandı, 500 kişi gözaltına alındı. 1981 - Genelkurmay Sıkıyönetim Askeri Hizmetler Koordinasyon Başkanlığı, 5 sanatçıya "teslim ol" çağrısı yaptı. "Teslim ol" çağrısı yapılan sanatçılar Cem Karaca, Melike Demirağ, Şanar Yurdatapan, Sema Poyraz ve Selda Bağcan’dı. 1981 - Kapatılan Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş, savcılıkta ifade verdi. Adam öldürmeyi azmettirdiği iddia edilen Alparslan Türkeş, kapatılan Milliyetçi Hareket Partisi teşkilatının her türlü şiddet hareketine ve adam öldürmeye karşı olduğunu söyledi. 1987 - Yazar Aziz Nesin, Cumhurbaşkanı Kenan Evren aleyhine açtığı tazminat davası mahkemece reddedildi. Red gerekçesi olarak, Cumhurbaşkanlarının "vatan hainliği" dışındaki suçlardan yargılanamayacağı gösterildi. 1992 - Boksör Mike Tyson, Amerika zenci güzeli Desiree Washington'a tecavüz suçundan mahkûm oldu. 1993 - "Yorgun Savaşçı" filmi, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu'nda (TRT) yayına girdi. Film, devlet televizyonu tarafından çekilmiş ancak siyasi ve askeri otorite tarafından imhasına karar verilmiş ve 1983 yılında yakılmıştı. Kültür Bakanı Fikri Sağlar, filmin yakılmaktan kurtulan tek nüshasını buldurttu ve yayına soktu. 1995 - Et ve Balık Kurumu’nun 2 Şubat 1995'te, gerçek değerinin onda birine, Hak-İş Sendikası'na satılması ortalığı karıştırdı. Hak-İş Sendikası Refah Partisi'ne yakınlığıyla biliniyordu. Bunun üzerine satış incelemeye alındı. Başbakanlık, satış kararını 10 Şubat 1995'te iptal etti. 1996 - IBM'in süper bilgisayarı Deep Blue, Garry Kasparov'u yenmeyi başardı. 1998 - Fransa'da sinema dalında düzenlenen Sadoul Ödülü'nü, yönetmenliğini Zeki Demirkubuz'un yaptığı "Masumiyet" adlı film kazandı. 2006 - 2006 Kış Olimpiyatları, Torino'da (İtalya) başladı. 2006 - Milliyet gazetesi yazarı Abdi İpekçi'yi öldürmek ve iki ayrı gasp olayı nedeniyle daha önce 36 yıl hapis cezasına çarptırılan Mehmet Ali Ağca, aynı davadan dolayı yeni Türk Ceza Kanununa göre yeniden yargılandı. Kadıköy 1. Ağır Ceza Mahkemesi, lehte hükümleri göz önüne alarak, Ağca'yı 21 yıl 8 ay hapse mahkûm etti. 2015 - 3 kişinin katledildiği Chapel Hill saldırısı vuku buldu. Doğumlar 1775 - Ádám Récsey, Macar politikacı ve general (ö. 1852) 1775 - Charles Lamb, İngiliz deneme yazarı (ö. 1834) 1785 - Claude-Louis Navier, Fransız fizikçi (ö. 1836) 1791 - Francesco Hayez, İtalyan ressam (ö. 1882) 1807 - Lajos Batthyány, Macar devlet adamı (ö. 1849) 1842 - Agnes Mary Clerke, İrlandalı gökbilimci ve yazar (ö. 1907) 1859 - Alexandre Millerand, Fransız Cumhurbaşkanı (ö. 1943) 1861 - James Mooney, Amerikalı etnograf, halkbilimci ve antropolog (ö. 1921) 1890 - Boris Pasternak, Rus şair, yazar ve 1958 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1960) 1890 - Fanya Kaplan, Lenin’i öldürmeye çalışan suikastçi (ö. 1918) 1892 - Günther Blumentritt, Nazi Almanyası Generali (ö. 1967) 1893 - Jimmy Durante, Amerikalı oyuncu, komedyen, şarkıcı ve piyanist (ö. 1980) 1893 - Ahmet Özenbaşlı, Kırım Tatar Milli Fırka hareketi önderlerinden, siyaset ve fikir adamı (ö. 1958) 1894 - Harold Macmillan, İngiliz siyasetçi ve 1957-1963 arası Birleşik Krallık Başbakanı (ö. 1986) 1895 - Tsvyatko Radoynov, Bulgaristan komünist direniş hareketinin lideri (ö. 1942) 1896 - Alister Hardy, İngiliz deniz biyoloğu; zooplankton ve deniz ekosistemi uzmanı (ö. 1985) 1897 - John Franklin Enders, Amerikalı tıp bilimcisi ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1985) 1897 - Judith Anderson, Avustralyalı aktris (ö. 1992) 1898 - Bertolt Brecht, Alman oyun yazarı (ö. 1956) 1899 - Cevdet Sunay, Türk asker ve devlet adamı (ö. 1982) 1901 - Stella Adler, Amerikalı oyuncu (ö. 1992) 1902 - Walter Houser Brattain, Amerikalı fizikçi (ö. 1987) 1903 - Matthias Sindelar, Avusturyalı futbolcu (ö. 1939) 1909 - Henri Alekan, Fransız görüntü yönetmeni (ö. 2001) 1911 - Rebii Erkal, Türk futbolcu ve antrenör (ö. 1985) 1922 - Árpád Göncz, Macar profesör ve siyasetçi (ö. 2015) 1924 - Leman Şenalp, Türk kütüphaneci (ö. 2018) 1929 - Jerry Goldsmith, Amerikalı besteci ve orkestra şefi (ö. 2004) 1930 - Robert Wagner, Amerikalı film yapımcısı ve aktör 1935 - Miroslav Blažević, Hırvat teknik direktör 1935 - Zori Balayan, Ermeni yazar 1936 - Ayşe Nana, Ermeni asıllı Türk-İtalyan oyuncu ve dansçı (ö. 2014) 1938 - Muharrem Dalkılıç, Türk atlet ve spor yöneticisi 1939 - Enver Ören, Türk iş adamı, akademisyen ve İhlas Holding'in kurucusu (ö. 2013) 1939 - Peter Purves, İngiliz oyuncu ve sunucu 1940 - Güven Önüt, Türk futbolcu ve teknik direktör (ö. 2003) 1943 - Atilla Pakdemir, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu 1944 - Refik Durbaş, Türk şair 1945 - Ömer Naci Soykan, Türk felsefeci ve akademisyen 1950 - Mark Spitz, Amerikalı yüzücü 1952 - Marco Aurélio Moreira, Brezilyalı futbolcu 1955 - Greg Norman, Avustralyalı golfçü 1957 - Briony McRoberts, İngiliz oyuncu (ö. 2013) 1957 - Oya Aydoğan, Türk oyuncu (ö. 2016) 1958 - Sinan Turhan, Türk futbolcu ve antrenör 1961 - Alexander Payne, Amerikalı yönetmen ve senarist 1962 - Cliff Burton, Amerikalı müzisyen ve Metallica'nın bass gitaristi (ö. 1986) 1963 - Candan Erçetin, Türk pop şarkıcısı, yorumcu, söz yazarı, besteci ve müzik öğretmeni 1963 - Halil İbrahim Akpınar, Türk bürokrat 1967 - Kazuaki Koezuka, Japon futbolcu 1970 - Noureddine Naybet, Faslı futbolcu 1970 - Pelin Körmükçü, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu 1973 - Ajdar Anık, Türk şarkıcı 1973 - Kazım Çarman, Türk oyuncu 1974 - Elizabeth Banks, Amerikalı aktris 1975 - Kool Savaş, Alman müzisyen 1976 - Carlos Jiménez, İspanyol basketbolcu 1976 - Delio Toledo, Paraguaylı futbolcu 1976 - Vedran Runje, Hırvat kaleci 1977 - Bakary Gassama, Gambiyalı futbol hakemi 1977 - Salif Diao, Senegalli futbolcu 1978 - Don Omar, Porto Rikolu şarkıcı 1978 - Erkan Özbey, Türk futbolcu 1978 - Tuğba Özay, Türk şarkıcı, söz yazarı, manken ve oyuncu 1979 - Gabri García, İspanyol futbolcu ve teknik direktör 1980 - Enzo Maresca, İtalyan futbolcu 1980 - Sylvain Marchal, Fransız futbolcu 1981 - Andrew Johnson, İngiliz futbolcu 1981 - Gakuto Kondo, Japon futbolcu 1981 - Natasha St-Pier, Kanadalı şarkıcı 1982 - Şadi Çolak, Türk futbolcu 1982 - Tarmo Neemelo, Eston futbolcu 1983 - Kenny Adeleke, Amerikalı basketbolcu 1983 - Ricardo Clark, Amerikalı futbolcu 1983 - Tanıl Özer, Türk futbolcu 1983 - Vagnur Mohr Mortensen, Faroeli futbolcu 1984 - Marcelo Mattos, Brezilyalı futbolcu 1984 - Marcos Aurélio, Brezilyalı futbolcu 1985 - Jonas Mačiulis, Litvan basketbolcu 1985 - Selçuk İnan, Türk futbolcu 1986 - Erik Friberg, İsveçli futbolcu 1986 - Nahuel Guzmán, Arjantinli futbolcu 1986 - Yuya Sato, Japon futbolcu 1987 - Arif Daşdemirov, Azeri futbolcu 1987 - Facundo Roncaglia, Arjantinli futbolcu 1988 - César Elizondo, Kosta Rikalı futbolcu 1988 - Francesco Acerbi, İtalyan futbolcu 1989 - Sabjen Lilaj, Arnavut futbolcu 1990 - Satoshi Yoshida, Japon futbolcu 1991 - Emma Roberts, Amerikalı sinema ve dizi oyuncusu 1991 - Park Kwang-Il, Güney Koreli futbolcu 1992 - Joeri de Kamps, Hollandalı futbolcu 1992 - Misha B, İngiliz rapçi 1993 - Guillermo Madrigal, Meksikalı futbolcu 1994 - José Abella, Meksikalı futbolcu 1994 - Xavier de Souza Kodjo, Kamerunlu futbolcu 1994 - Son Naeun, Koreli şarkıcı, model ve aktör 1995 - Bobby Portis, Amerikalı basketbolcu 1996 - Humam Tarık, Iraklı futbolcu 1997 - Chloë Grace Moretz, Amerikalı aktris Ölümler 1162 - III. Baudouin, Kudüs Kralı (d. 1130) 1242 - Shijō, Japon İmparatoru (d. 1231) 1306 - John Comyn, İskoç baronu (d. 1274) 1632 - Hafız Ahmed Paşa, Osmanlı devlet adamı (d. 1569) 1755 - Montesquieu, Fransız yazar (d. 1689) 1829 - XII. Leo, Katolik Kilisesi'nin 252. Papası (d. 1760) 1836 - Marie-Anne Paulze Lavoisier, Fransız kimyager ve asilzade (d. 1758) 1837 - Aleksandr Puşkin, Rus şair ve yazar (d. 1799) 1843 - Richard Carlile, İngiliz gazeteci (d. 1790) 1852 - Rainiharo, Madagaskarlı siyasetçi (d. ?) 1857 - David Thompson, Britanyalı-Kanadalı kürk tüccarı, kadastrocu ve harita yapımcısı (d. 1770) 1868 - David Brewster, İskoç bilim adamı, mucit ve yazar (d. 1781) 1871 - Étienne Constantin de Gerlache, Hollanda Birleşik Krallığı'nda avukat ve politikacı (d. 1785) 1874 - Eudoxiu Hurmuzache, Rumen tarihçi, politikacı ve yazar (d. 1812) 1879 - Honoré Daumier, Fransız ressam, heykeltıraş ve karikatürist (19. yüzyıl Fransız siyasetini alaya aldığı karikatürleriyle tanınan) (d. 1808) 1879 - Paul Gervais, Fransız paleontolog ve entomolog (d. 1816) 1891 - Sofya Kovalevskaya, Rus matematikçi (d. 1850) 1912 - Joseph Lister, İngiliz doktor (d. 1827) 1917 - John William Waterhouse, İngiliz ressam (d. 1894) 1918 - Ernesto Teodoro Moneta, İtalyan gazeteci, milliyetçi, devrimci asker ve pasifist (d. 1833) 1918 - II. Abdülhamid, Osmanlı'nın 34. padişahı (d. 1842) 1923 - Wilhelm Conrad Röntgen, Alman fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1845) 1927 - Adalı Halil, Türk pehlivan (d. 1870) 1932 - Edgar Wallace, İngiliz romancı ve senarist (d. 1875) 1938 - Turar Rıskulov, Sovyet siyasetçi (d. 1894) 1939 - XI. Pius, Katolik Kilisesi'nin 259. Papası (d. 1857) 1944 - E. M. Antoniadi, Yunan astronom (d. 1870) 1947 - Muhsin Sabahattin Ezgi, Türk besteci ve gazeteci (d. 1889) 1948 - Sergei Eisenstein, Rus sinema yönetmeni (d. 1898) 1950 - Armen Tigranyan, Ermeni besteci ve orkestra şefi (d. 1879) 1954 - Wilhelm Schmidt, Avusturyalı dil bilimci, antropolog ve etnolog (d. 1868) 1957 - Laura Ingalls Wilder, Amerikan yazar (d. 1867) 1957 - Armenak Bedevyan, Ermeni botanist ve dilci. (d. 1884) 1958 - Nezihe Muhiddin, Osmanlı-Türk düşünür, eylemci, gazeteci, yazar ve kadın hakları savunucusu (ö. 1898) 1960 - Mustafa Sabri Baysan, Türk siyasetçi (d. 1887) 1966 - J.F.C. Fuller, İngiliz asker, tarihçi ve strateji uzmanı (d. 1878) 1971 - Leyla Atakan, Türk siyasetçi (d. 1925) 1973 - Nevzat Pesen, Türk sinema yönetmeni (d. 1924) 1975 - Hüseyin Ataman, Türk asker ve siyasetçi (d. 1900) 1975 - Lige Clarke, Amerikalı LGBT hakları eylemcisi ve gazeteci (d. 1942) 1979 - Edvard Kardelj, Yugoslav devrimci ve siyaset adamı (d. 1910) 1984 - David Von Erich, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1958) 2000 - Jim Varney, Amerikalı komedyen, oyuncu, müzisyen, yazar ve seslendirme sanatçısı (d. 1949) 2003 - Curt Hennig, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1958) 2005 - Arthur Miller, Amerikalı oyun yazarı (d. 1915) 2005 - Fahrettin Kırzıoğlu, Türk akademisyen ve Türkolog (d. 1917) 2006 - J Dilla, Amerikan rapçi ve prodüktör (d. 1974) 2006 - Robert Bruce Merrifield, Amerikalı biyokimyager ve akademisyen (d. 1921) 2008 - Roy Scheider, Amerikalı oyuncu (d. 1932) 2009 - Hüdai Aksu, Türk ses sanatçısı (d. 1948) 2014 - Shirley Temple, Amerikalı aktris (d. 1928) 2016 - Phil Gartside, İngiliz iş insanı (d. 1952) 2016 - Eliseo Prado, Arjantinli futbolcu (d. 1929) 2017 - Wiesław Adamski, Polonyalı heykeltıraş (d. 1947) 2018 - Alan R. Battersby, İngiliz organik kimyacı (d. 1925) 2018 - Michiko Ishimure, Japon yazar ve aktivist (d. 1927) 2019 - Carmen Argenziano, İtalyan asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1943) 2019 - Miranda Bonansea, İtalyan oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1926) 2019 - Walter B. Jones Jr., Amerikalı siyasetçi (d. 1943) 2019 - Roderick MacFarquhar, İngiliz gazeteci, yazar, tarihçi ve siyasetçi (d. 1930) 2019 - Daniel Silva dos Santos, Brezilyalı eski futbolcu (d. 1982) 2019 - Maura Viceconte, İtalyan uzun mesafe koşucusu atlet (d. 1967) 2019 - Jan-Michael Vincent, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1945) 2020 - Efigenio Ameijeiras, Kübalı asker (d. 1931) 2020 - Claire Bretécher, Fransız çizer, yazar ve yayımcı (d. 1940) 2020 - Lin Zhengbin, Çinli doktor ve organ nakli uzmanı (d. 1957) 2021 - Goran Daničić, Sırp aktör (d. 1962) 2021 - Larry Flynt, Amerikalı yayımcı (d. 1942) 2021 - Tamaz Gamkrelidze, Gürcü dilbilimci, oryantalist ve Hititolog (d. 1929) 2021 - Pachín , Eski İspanyol profesyonel futbolcu (d. 1938)