19 Şubat; tarihte bugün

Olaylar 1600 - Peru'daki Huaynaputina yanardağı, Güney Amerika tarihindeki en şiddetli patlamayla püskürdü. 1807 - Eski Amerika Birleşik Devletleri Başkan Yardımcısı Aaron Burr, vatana ihanet iddiasıyla tutuklandı. 1861 - Rusya'da toprağa bağlı kölelik yasaklandı. 1878 - Thomas Edison, fonografın patentini aldı. 1881 - Kansas'ta tüm alkollü içecekler yasaklandı. 1913 - Pedro Lascuráin, saat 17:15'te Meksika'nın 34. Başkanı oldu, saat 18:00'de ise istifa etti. 1915 - I. Dünya Savaşı: Gelibolu muharebeleri başladı. 1915 - İtilaf devletleri'nin Çanakkale'ye denizden yaptıkları saldırı püskürtüldü. 1925 - Telsiz tesisi hakkındaki kanun çıktı. Türkiye'de radyonun kurulması TBMM'de kabul edildi. 1928 - Amacı yoksul kadınlara yardım etmek olan "Himaye-i Etfal Kadın Yardım Cemiyeti" kuruldu. Cemiyetin adı 1938'de Yardım Sevenler Derneği olarak değiştirildi. Mevhibe İnönü, derneğin fahri Başkanıydı. 1932 - Halkevleri kuruldu. 1951'de Demokrat Parti Hükûmeti tarafından kapatıldı. 1945 - II. Dünya Savaşı-Iwo Jima Muharebesi: Yaklaşık 30.000 ABD askeri Batı Pasifik'teki Iwo Jima adasına çıktı. Japon Ordusunun şiddetli direnişi ile karşılaşan ABD Birlikleri, Ada'da kontrolü ancak bir ay sonra sağlayabildiler. 1947 - İstanbul'da et giderek pahalılaşıyor; İstanbul Belediyesi, halkı et boykotuna çağırdı. 1956 - Türkiye-Macaristan millî futbol maçı, Mithatpaşa Stadı'nda oynandı. Türkiye, Macaristan'ı 3-1 yendi. 1957 - Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ilk kadın doktor subayı Sema Aran, göreve başladı. 1959 - Londra Konferansı sona erdi. Birleşik Krallık Kıbrıs'ın bağımsızlığını tanıdı. Birleşik Krallık, Türkiye ve Yunanistan, Kıbrıs'ta garantör devlet oldu. Bağımsızlığın resmi olarak ilan edilmesi ise 16 Ağustos 1960'ta oldu. 1972 - Güvenlik güçleri, sabaha karşı Fındıkzade ve Arnavutköy'de operasyonlar düzenledi. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (THKP-C) üyesi, Ulaş Bardakçı öldürüldü. 1975 - Devlet Sinema Televizyon Enstitüsü kuruldu. 1978 - Larnaka Uluslararası Havaalanındaki bir uçak kaçırma olayına, Kıbrıslı yetkililerden izin almaksızın müdahale etmeye kalkan Mısır Komando Birliğinin 15 üyesi, Kıbrıs Millî Muhafızları tarafından öldürüldü. 1979 - Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Kartal'da eski MHP ilçe başkanı, Ankara'da bir polis, Mersin'de ve Tarsus'ta sağ görüşlü 2 kişi öldürüldü. Bursa'da TOFAŞ'ın buhar santrali havaya uçuruldu. İstanbul'da çeşitli yerlere 30 bombalı pankart asıldı. Eskişehir'de MHP, Ülkücü Gençlik Derneği ve Tabipler Odası binaları bombalandı. Kars'ta vali konağı dâhil 4 yere bomba atıldı. 1985 - İspanya Havayollarına ait Boeing 747 tipi bir yolcu uçağı, Oiz dağlarına (İspanya) çarparak düştü: 148 kişi öldü. 1985 - William J. Schroeder, yapay kalp takıldıktan sonra hastaneden taburcu edilip evine gönderilebilen ilk hasta oldu. 1985 - Türk aktör Haluk Bilginer'in de rol aldığı BBC pembe dizisi, ünlü EastEnders'ın ilk bölümü İngiltere'de yayımlandı. Dizi hâlen devam etmektedir. 1985 - Cumhurbaşkanı Kenan Evren, bozuk ilaç yapanlar için "Bu adamların kafasını koparmak lazım" dedi. 1986 - SSCB, Mir uzay istasyonu'nu uzaya gönderdi. 1987 - Son 3,5 yılda 240 yayın hakkında toplatma kararı verildiği açıklandı. Alınan bilgiye göre 1117 sayılı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kanunu'nun yeni metninin yürürlüğe girdiği 12 Mart 1986'dan itibaren, sadece İstanbul'da 5 günlük gazete ile 12 haftalık ve aylık dergi aleyhine, 57 "muzır davası" açıldı. 1989 - Asil Nadir, Günaydın gazetesi ve Gelişim Yayınları'ndan sonra Güneş gazetesini de satın aldı. 1994 - Adalar Belediye Başkanı ANAP'lı Recep Koç, Büyükada vapur iskelesinde uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü, iki kişi de yaralandı. Recep Koç'u, kaçak yapısını yıktırdığı Osman Özgen adlı bir vatandaşın öldürdüğü bildirildi. 1994 - Haftalık Newroz gazetesi yayımlanmaya başladı. 1994 - Libya'da şeriat uygulamasına geçildi; İslami takvim uygulanmaya başlandı. 1997 - İran'ın Ankara Büyükelçisi Bagheri, Sincan'da düzenlenen Kudüs gecesindeki konuşmaların ardından, artan tepkiler nedeniyle ülkesine gitti. 1997 - Başbakan Tansu Çiller, Meclis'te mal varlığı soruşturmasından aklandı. 1998 - Rusya'dan Türkiye'ye boru hattı ile doğalgaz getirecek olan Mavi Akım Projesi için müteahhit firmalar arasında anlaşma imzalandı. 2001 - Millî Güvenlik Kurulu'nun Çankaya Köşkü'nde yapılan Şubat ayı toplantısında, Başbakan Bülent Ecevit, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile yaşadığı tartışma nedeniyle toplantıyı terk etti. (bkz. Anayasa kitapçığı krizi) 2008 - Küba lideri Fidel Castro, görevinden ayrıldığını açıkladı. 2020 - Hanau saldırısı: Almanya'nın Hessen eyaletindeki Hanau kentinde iki nargile salonunu hedef alan iki silahlı saldırıda fail dahil 11 kişi hayatını kaybetti, 5 kişi yaralandı. Doğumlar 1473 - Mikolaj Kopernik, Polonyalı astronom (ö. 1543) 1618 - Johannes Phocylides Holwarda, Friz astronom, doktor ve filozof (ö. 1651) 1660 - Friedrich Hoffmann, Alman fizikçi ve kimyacı (ö. 1742) 1717 - David Garrick, İngiliz oyuncu, oyun yazarı, tiyatro yöneticisi ve yapımcısı (ö. 1779) 1817 - III. Willem, Hollanda Kralı (ö. 1890) 1821 - August Schleicher, Alman dilbilimci (ö. 1868) 1833 - Élie Ducommun, İsviçreli yazar (ö. 1906) 1843 - Leonardo de Mango, İtalyan ressam (ö. 1930) 1849 - Hans Dahl, Norveçli ressam (ö. 1937) 1850 - Richard Brewer, Amerikalı kovboy ve kanun kaçağı (ö. 1878) 1853 - Jodok Fink, Avusturyalı siyasetçi (ö. 1929) 1858 - Charles Eastman, Amerika yerlisi doktor, fizikçi, sosyal reformcu (ö. 1939) 1859 - Svante Arrhenius, İsveçli kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 1927) 1863 - Axel Thue, Norveçli matematikçi (ö. 1922) 1864 - Said Halim Paşa Osmanlı devlet adamı (ö. 1921) 1865 - Sven Hedin, İsveçli kâşif, coğrafyacı, topograf, jeopolitikçi, fotoğrafçı, gezi yazarı ve illüstratör (ö. 1952) 1869 - Hovhannes Tumanyan, Ermeni şair ve romancı (ö. 1923) 1869 - John Campbell, İngiliz eski futbolcu (ö. 1906) 1876 - Constantin Brâncuși, Rumen heykeltıraş ve çağdaş soyut heykelciliğin öncülerinden (ö. 1957) 1880 - Álvaro Obregón, Meksikalı asker ve devlet adamı (ö. 1928) 1886 - José Abad Santos, Filipinler Yüksek Mahkemesi Başyargıcı (ö. 1942) 1887 - Charles Lescat, Arjantinli vatandaş (ö. 1948) 1888 - José Eustasio Rivera, Kolombiyalı siyasetçi, yazar ve avukat (ö. 1928) 1888 - Franz Pfeffer von Salomon, Alman Sturmabteilung'un (SA) ilk komutanı (ö. 1968) 1890 - Kingorō Hashimoto, Japon asker ve siyasetçi (ö. 1957) 1893 - Cedric Hardwicke, İngiliz tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 1964) 1896 - André Breton, Fransız şair ve yazar (ö. 1966) 1900 - Yorgo Seferis, Yunan şair ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1971) 1911 - Merle Oberon, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 1979) 1911 - Müfide İlhan, Türk öğretmen ve siyasetçi (ö. 1996) 1917 - Carson McCullers, Amerikalı yazar (ö. 1967) 1924 - Lee Marvin, Amerikalı aktör (ö. 1987) 1929 - Belkıs Dilligil, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (ö. 1995) 1930 - John Frankenheimer, Amerikalı film yapımcısı ve yönetmen (ö. 2002) 1930 - Knut Risan, Norveçli ünlü oyuncu (ö. 2011) 1940 - Saparmurat Niyazov, Türkmenistan Devlet Başkanı (ö. 2006) 1941 - David Gross, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi 1943 - Tim Hunt, İngiliz biyokimyacı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi 1948 - Tony Iommi, İngiliz Rock müzisyeni (Black Sabbath) 1950 - Vecdi Sayar, Türk sinema eleştirmeni 1953 - Cristina Fernández de Kirchner, Arjantinli siyasetçi ve Arjantin Devlet Başkanı 1954 - Socrates, Brezilyalı futbolcu (ö. 2011) 1955 - Jeff Daniels, Amerikalı oyuncu 1956 - Roderick MacKinnon, Amerikalı biyolog ve Nobel Kimya Ödülü sahibi 1964 - Çağlar Özel, Türk hukukçu ve akademisyen 1964 - Jennifer Doudna, Amerikalı biyokimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi 1966 - Enzo Scifo, Belçikalı futbolcu 1966 - Justine Bateman, Amerikalı sinema oyuncusu 1967 - Benicio del Toro, Porto Rikolu oyuncu, yönetmen, senarist ve yapımcı 1974 - Lezley Zen, Amerikalı porno yıldızı 1976 - Maxime Chattam, Fransız yazar 1977 - Gianluca Zambrotta, İtalyan futbolcu 1978 - Alioum Saidou, Kamerunlu futbolcu 1979 - Romina Belluscio, Arjantinli sunucu 1979 - Mariska, Fin rapçi 1992 - Georgi Milanov, Bulgar futbolcu 1998 - Lexii Alijai, Amerikalı rap şarkıcısı ve müzisyen (ö. 2020) 2001 - Lee Kang-in, Güney Koreli futbolcu 2004 - Millie Bobby Brown, İngiliz aktris Ölümler 197 - Clodius Albinus, Roma Asisi (d. 150) 1123 - İrini Dukena, Bizans İmparatoru I. Aleksios'un karısı (d. 1066) 1709 - Tokugawa Tsunayoshi, Tokugawa Hanedanlığı'nın 5. şogunu (d. 1646) 1799 - Jean-Charles de Borda, Fransız matematikçi, fizikçi, sosyal bilimci ve denizci (d. 1733) 1837 - Georg Büchner, Alman oyun yazarı (d. 1813) 1847 - José Joaquín de Olmedo, Ekvador devlet başkanı, avukat, politikacı ve yazar (d. 1780) 1878 - Charles-François Daubigny, Fransız ressam (d. 1817) 1897 - Karl Weierstrass, Alman matematikçi (d. 1815) 1916 - Ernst Mach, Avusturya-Çek kökenli fizikçi ve felsefeci (d. 1838) 1927 - Georg Brandes, Danimarkalı eleştirmen ve bilim adamı (d. 1842) 1928 - ‎George Howard Earle Jr., Amerikalı avukat ve iş adamı (‎d. 1856) 1938 - Sabri Toprak, Türk siyasetçi, eski Tarım Bakanı ve Manisa Milletvekili (d. 1877) 1938 - Edmund Landau, Alman matematikçi (d. 1877) 1951 - André Gide, Fransız yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1869) 1952 - Knut Hamsun, Norveçli yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1859) 1956 - Mithat Şükrü Bleda, Türk siyasetçi ve İttihat ve Terakki Partisi'nin son Genel Sekreteri (d. 1872) 1957 - Maurice Garin, Fransız bisikletçi (d. 1871) 1962 - Georgios Papanikolaou, Yunan patolog ve Pap smear testini keşfeden (d. 1883) 1972 - Ulaş Bardakçı, Türk devrimci ve THKP/C'nin kurucularından (d. 1947) 1980 - Bon Scott, Avustralyalı müzisyen (AC/DC) (d. 1946) 1986 - Adolfo Celi, İtalyan oyuncu (d. 1922) 1987 - Yurdaer Doğulu, Türk müzisyen (d. 1941) 1993 - Yaman Okay, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1951) 1994 - Derek Jarman, İngiliz sinema yönetmeni (d. 1942) 1997 - Alaattin Şensoy, Türk besteci (d. 1932) 1997 - Deng Xiaoping, Çinli lider (d. 1904) 2000 - Friedensreich Hundertwasser, Avusturyalı ressam ve mimar (d. 1928) 2001 - Stanley Kramer, Amerikalı yönetmen ve film yapımcısı (d. 1913) 2001 - Charles Trenet, Fransız şarkıcı (d. 1913) 2002 - Sylvia Rivera, Amerikalı transgender eylemci (d. 1951) 2009 - Ayhan Aydan, Türk opera sanatçısı (Adnan Menderes ile yaşadığı yasak aşkla gündeme gelen) (d. 1924) 2012 - Vitali Vorotnikov, Sovyet siyasetçi (d. 1926) 2013 - Robert Coleman Richardson, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1937) 2014 - Kresten Bjerre, Danimarkalı eski millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1946) 2014 - Valeri Kubasov, Sovyet/Rus kozmonot (d. 1935) 2015 - Harris Wittels, Amerikalı oyuncu, komedyen, yazar, yapımcı ve müzisyen (d. 1984) 2016 - Tamerlan Aguzarov, Rus politikacı bürokrat (d. 1963) 2016 - Umberto Eco, İtalyan dil bilimci ve yazar (d. 1932) 2016 - Harper Lee, Amerikalı yazar (d. 1926) 2017 - Xavier Beulin, Fransız sanayici ve iş adamı (d. 1958) 2017 - Larry Coryell, Amerikalı caz müzisyeni ve gitaristi (d. 1943) 2017 - Kaci Kullmann Five, Norveçli iş kadını, yönetici ve siyasetçi (d. 1951) 2017 - Danuta Szaflarska, Polonyalı oyuncu (d. 1915) 2017 - İgor Şafareviç, Sovyet-Rus matematikçi ve aktivist (d. 1923) 2017 - Chris Wiggins, İngiltere doğumlu Kanadalı aktör ve seslendirme sanatçısı (d. 1931) 2017 - Marilyn B. Young, Amerikalı tarihçi ve akademisyen (d. 1937) 2018 - Teresa Gisbert Carbonell, Bolivyalı mimar ve sanat tarihçisi (d. 1926) 2018 - Engin Geçtan, Türk psikiyatrist ve yazar (d. 1932) 2018 - Sergey Litvinov, Rus eski atlet (d. 1958) 2018 - Daniel Peredo, Perulu spor gazeteci (d. 1969) 2018 - Charles Pence Slichter, Amerikalı fizikçi (d. 1924) 2019 - Marie-Claire Bancquart, Fransız şair, deneme yazarı, profesör ve edebiyat eleştirmeni (d. 1932) 2019 - Dick Boushka, Amerikalı eski profesyonel basketbol oyuncusu (d. 1934) 2019 - Giulio Brogi, İtalyan oyuncu (d. 1935) 2019 - Karl Lagerfeld, Alman moda tasarımcısı (d. 1933) 2019 - Don Newcombe, Eski Amerikalı profesyonel beyzbol oyuncusu (d. 1926) 2019 - Fikret Ünlü, Türk siyasetçi (d. 1943) 2020 - Beatriz Bonnet, Arjantinli aktris ve komedyen (d. 1930) 2020 - Heather Couper, 1984-1986 yılları arasında İngiliz Astronomi Derneği başkanı (d. 1949) 2020 - Hector, Fransız şarkıcı (d. 1946) 2020 - Pop Smoke, Amerikalı rapçi (d. 1999) 2021 - Đorđe Balašević, Sırp-Yugoslav şarkıcı, söz yazarı ve müzisyen (d. 1953) Tatiller ve özel günler Erzincan'ın Çayırlı ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)