Alper Akçam'ın şiiri, Erdal Eksert'in yazısı Köy Enstitüleri için...

Yalnız değilsin bu şirazesi yerinden çıkmış zamanlarda Bu bulanık sularda / bu dumanlı havalarda Korkuya ve karanlığa savaş açmış koskoca bir şanlı tarih var arkanda Bak / kavruk köylü çocuklarının göndere diktiği o bayrak / hala yukarılarda Cılavuz’da / Arifiye’de / Gönen’de / Ortaklar’da / Pulur’da Su verilmekte çeliğe / tam yirmi bir ocakta Cılavuz’da arıcılık / Beşikdüzü’nde balıkçılık / Akçadağ’da kayısı / Düziçi’nde narenciye Ayağa kalkmış Anadolu / hey ki hey Hafta sonu şenliklerinde ters geçir ceketi sırtına / yüzünü boya Öğrenci / köylü / öğretmen aynı sırada / aynı halkada Üreten de biziz / yöneten de Konuşmak serbest / gülmek ki gönül dolusu Sorgula hayatı / tırpan çek kırlarda / marangoz da sensin / Hamlet’i oynayan da Âşık Veysel’in kirazı kızarır Hasanoğlan’da Sabahları el ele / kol kola / halayda horonlarda Sis Dağı’nın başında borana bak borana / Tonguç Babamızı da istiyoruz horona Hürrem Arman / Şerif Tekben / Rauf İnan / Ferit Oğuz Bayır 0 Ağanoğlu Dünya durdukça dursun adlarınız / sabahyıldızı olmuş yoldaşlarımız Bugün 17 Nisan / kutlu olsun bayramımız Bugün yeniden doğduk / yeniden doğacağız Var oldukça canlarımız / üretenlerin ve direnenlerin bayrağını dalgalandıracağız Bugün 17 Nisan / kutlu olsun sabahımız… 17 Nisan 2023, Alper Akçam 17 Nisan 1940 yılında; dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç’un önderliğinde kurulan, Türkiye’nin ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişiminde belirleyici rol oynayan Köy Enstitüleri’nin kuruluşunun 84.yılı kutlu olsun. Mezun olanların bavulunda ne var? Üretim içinde eğitim, eğitim içinde üretim, Bilimin ışığında halk aydınlanması, Bu bavulun sahipleri düşünen, tartışan, sorgulamadan inanmayan, mutlak itaati reddeden, hak arayan insanları yetiştirecek olan öğrenci ve öğretmenlerdi... Neredeyse tüm Anadolu'nun okulsuz ve öğretmensiz olduğu gerçeği göz önüne alınarak, tren yollarına yakın tarıma elverişli 21 bölgede kurulmuştu. Öğretmenler köylülere hem örgün eğitim verecek, okuma yazma ve temel bilgileri kazandıracak hem de modern ve ilmi tarım tekniklerini öğretecekti. 1940-1946 arasında köy enstitülerinde öğrencilerin emeğiyle yapılan bazı işler: 15.000 dönüm tarıma elverişli tarla. 750.000 yeni fidan, 150 büyük inşaat, 29 Park ( Çay bahçesi ) 60 işlik, 210 öğretmen evi, 20 uygulama okulu, 36 ambar ve depo, 48 ahır ve samanlık, 12 elektrik santrali, 16 su deposu, 12 tarım deposu, 3 balıkhane, 100 km. yol yapılmıştı. 27 Ocak 1954'te kapatılmıştır. Kapatıldığı 1954 yılına kadar Köy enstitülerinde: 1.308 kadın 15.943 erkek toplam 17.251 köy öğretmeni yetişmişti. İsmail Hakkı Tonguç; “Köy insanı öylesine canlandırılmalı ve bilinçlendirilmeli ki onu hiç bir kimse insafsızca sömüremesin. Köyün sahiplerine köle ve uşak muamelesi yapamasın. Elimden gelse, bütün dünya okullarının programlarına ‘insanın insanı sömürmemesi’ adlı bir ders koyardım.” demişti. Fakir Baykurt, Ümit Kaftancıoğlu, Talip Apaydın, Mahmut Makal, Mehmet Başaran, Pakize Türkoğlu, Hatun Birsen Başaran, Ali Dündar, Mehmet Uslu, Dursun Akçam gibi önde gelen yazarlar ve düşünürler köy enstitüleri okullarında yetişmişti. Köy Enstitüleri mucizesi 17 nisan 1940'ta, 83 yıl önce başlatan Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel'i ve Köy Enstitüleri Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç'u saygı ve minnetle anıyoruz. Erdal Eksert