Doğum günleri: Âşık Veysel,Cemal Reşit Rey

Bugün 25 ekim. Âşık Veysel ve Cemal Reşit Rey'in doğum günü. BRT Yayın Grubu olarak bu değerlerimizi saygıyla anıyoruz. Âşık Veysel kimdir? Fikret Kızılok-Âşık Veysel 25 Ekim 1884 tarihinde, Ahmet ve Gülizar çiftinin çocuğu olarak, Şarkışla, Sivas'da dünyaya geldi. Veysel'in iki kız kardeşi, yörede yaygınlaşan çiçek hastalığına yakalanarak yaşamlarını yitirdi. Ardından Veysel de yedi yaşında aynı hastalıktan dolayı iki gözünü de kaybetti. Geçirdiği talihsiz bir kaza sonucunda sağ gözünü de kaybeden Veysel, babasının hediyesi olan bir saz sayesinde, henüz genç yaşlarda müziğe başladı. Önce başka ozanların türkülerini çalmaya başlayan Aşık Veysel, 1933 yılında tanıştığı Ahmet Kutsi Tecer'in teşvikleriyle kendi sözlerini yazıp söylemeye başladı. Aşık Veysel 20 yaşındayken, I. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine kardeşleri ve arkadaşları cepheye gidince, genç ozan yalnız kaldı. Bu süre içerisinde tek arkadaşı sazı olan ama şair, kendisini iyice müziğe verdi. Savaşın sona ermesinin ardından Esma adlı bir kadınla evlendirilen Veysel, bu evlilikten iki çocuk sahibi oldu. Fakat oğlu henüz on günlükken hayata gözerini yumdu. Esma'nın başka bir adama kaçmasının ardından henüz altı aylık kızı ile baş başa kalan Veysel, henüz çok genç yaşlardayken bu kızını da kaybetmenin acısını yaşadı. Âşık geleneğinin son büyük temsilcilerinden olan Âşık Veysel, bir dönem yurdu dolaşarak Köy Enstitüleri'nde saz hocalığı yaptı. 1965 yılında özel kanunla maaş bağlandı. 1970'li yıllarda Hümeyra, Fikret Kızılok, Esin Afşar gibi bazı müzisyenler Âşık Veysel'in deyişlerini düzenleyerek yaygınlaşmasını sağladı. Şarkışla'da her yıl adına şenlikler yapılır. Eserlerinde Türkçe'si yalındır. Dili ustalıkla kullanır. Yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içeydi. Doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de vardır. 1973 yılında akciğer kanseri sonucunda vefat etti. Eserleri Anlatamam derdimi (5:24)
Arasam seni gül ilen (4:18)
Atatürk'e ağıt (5:26)
Beni hor görme (2:46)
Beş günlük Dünya (3:58)
Bir kökte uzamış (4:55)
Birlik destani (1:42)
Çiçekler (3:05)
Cümle âlem senindir (6:44)
Derdimi dökersem derin dereye (4:51)
Dost çevirmiş yüzünü benden (3:12)
Dost yolunda (4:43)
Dostlar beni hatırlasın (6:02)
Dün gece yar eşiğinde (4:28)
Dünya'ya gelmemde maksat (2:43)
Esti bahar yeli (2:41)
Gel ey âşık (5:35)
Gonca gülün kokusuna (5:24)
Gönül sana nasihatim (6:40)
Gözyaşı armağan (3:32)
Güzelliğin on para etmez (4:31)
Kahpe felek (2:58)
Kara toprak (9:25)
Kızılırmak seni seni (4:58)
Küçük dünyam (5:17)
Murat (5:13)
Ne ötersin dertli dertli (3:05)
Necip (3:16)
Sazım (6:02)
Seherin vaktinde (5:01)
Sekizinci ayın yirmi ikisi (4:43)
Sen varsın (4:01)
Şu geniş Dünya'ya (7:27)
Uzun ince bir yoldayım (2:23)
Yaz gelsin (3:02)
Yıldız (Sivas ellerinde) (3:16) Not: Parantez içindekiler eserlerin süreleridir. Cemal Reşit Rey kimdir? Cumhuriyet tarihinin ilk kuşak bestecilerinden, Onuncu Yıl Marşı, Lüküs Hayat opereti gibi ünlü eserlerin yapımcısıdır. Onuncu Yıl Marşı ve Lüküs Hayat Opereti’nin bestecisi olarak tandığımız Cemal Reşit Rey, 25 Ekim 1904 yılında Kudüs’te doğmuş olup, 1985 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Cemal Reşit Rey, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en önemli ilk bestekarlarından biri olup, birçok ölümsüz esere imza atmıştır. Onuncu Yıl Marşı ile de adeta Türkiye Cumhuriyeti’nin temsiline katkıda bulunmuştur. İLKOKULDA BAŞLADI Cemal Reşit Rey, Ahmet Reşit Rey’in oğludur. Rey ailesi Osmanlı döneminin saraya yakın önemli ailelerinden biri idi. Kudüs’te mutasarrıf olarak görev yapan Ahmet Reşit Bey oğlunun müziğe olan tutkusunu küçük yaşlarda farkederek onu bu yönde yönlendirmeye gayret göstermiştir. Beş yaşında iken İstanbul’a dönen Cemal Reşit Rey ilkokul döneminde piyano dersleri almaya başlamıştır. PARİS'TE EĞİTİM GÖRDÜ Liseyi Galatasaray Lisesi’nde okumaya başlayan Cemal Reşit Rey 1913 yılında babasının işi gereği Paris’e taşınmak durumunda kalmıştır. Paris’te yaşamak, sanata ve müziğe çok yakın Cemal Reşit Rey için birbirinden değerli fırsatın hazırlayıcısı olmuştur. Burada konservatuvara giden Cemal Reşit Rey konservatuvar müdürünün onu farketmesi ve bizzat onun aracı olması sayesinde Marguerite Long’dan küçük yaşlarda üstelik ücret dahi ödemeden ders alma ayrıcalığını yaşamaya başlamıştır. Tam 19 yaşına kadar bu ayrıcalık devam edecektir. I. Dünya Savaşı çıkınca Paris’ten Cenevre’ye taşınırlar ve Cemal Reşit Rey burada da konservatuvara devam eder. 1919’da İstanbul’a döndüğünde babası tarafından bir piyano öğretmenine yönlendirilmiş olsa da Marguerite Long’un öğrencisi için yeterli bir öğretmen olamadığı fark edilmiştir ve tekrar Paris’e Marguerite Long’un yanına gönderilmiştir. Üstün yetenekli Türk çocuğu olarak büyük takdir görmüş olan Cemal Reşit Rey bıraktığı değerli eserleri ile hala yeri doldurulamamış ender değerlerden biridir.