Unutulmazlar-2: Bozkurt Güvenç, Ziya Tanalı

10 Aralık'ta iki değerimizi yitirdik: Bozkurt Güvenç ve Ziya Tanalı. Bozkurt Güvenç kimdir? (d. 16 Temmuz 1926 / ö. 10 Aralık 2018) Yazar, Mimar, Antropolog, Akademisyen, Eleştirmen (Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye) Samsun’da doğan M. Bozkurt Güvenç, babasının subay olması nedeniyle ilk ve ortaokul eğitimini ülkenin yedi şehrinde, on bir okulda tamamladı. Bu sayede Anadolu’nun çeşitli yerlerini tanıma imkânı bulan yazar, Kabataş Lisesi’ni bitirdikten sonra 1944-1945 yıllarında İstanbul Teknik Üniversitesi’ne devam etti. Bozkurt Güvenç, devlet bursunu kazanarak gittiği Amerika Birleşik Devletleri’nde Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nü 1950 yılında bitirerek mimar oldu. Bursunun karşılığı olarak T.C. Devlet Demir Yolları’nda inşaat dairesinde ve şantiyelerinde mecburi görev yaptı. 1952’de Melda Sunay ile evlendi. 1956'da Darüşşafaka Lisesi’nde matematik öğretmenliği, Yıldız Teknik Okulu’nda mimarlık öğretmenliği ve yöneticilik yapan Güvenç, aynı yıl İstanbul’da Mimarlık Bürosu’nu kurdu.
1962-1963 yılları arasında burslu olarak gittiği Columbia Üniversitesi’nde, eğitim yönetiminin yanı sıra sosyal ve kültürel antropoloji öğrenimi gördü. Yurda döndükten sonra Hacettepe Üniversitesi’nin kuruluşunda görev alan Güvenç, 1964 yılında yine bu üniversitede öğretim üyesi oldu. Doktorasını da 1965 yılında Hacettepe Üniversitesi’nde tamamladı. Temel Bilimler Yüksekokulu’nu, Nüfus Etütleri Enstitüsü’nü, Sosyal Antropoloji Bölümü'nü kurdu. 1969'da doçent, 1977'da profesör oldu. 1972-1976 yılları arasında Türk Sosyal Bilimler Derneği Başkanlığı, 1974’te Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı görevlerini üstlendi. 1979-1981 yıllarında Tokyo Üniversitesi Asya ve Afrika Araştırmaları Enstitüsü'nde Konuk Araştırma Profesörü olarak bulundu. 1985-1986 yıllarında Wilson Center burslusu olarak Amerika’da Smithsonian Enstitüsü’nde araştırmalar yaptı. Yurda döndüğünde Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü Başkanı olarak bir süre daha çalıştıktan sonra 1993’te emekli oldu. 1993-2000 yılları arasında Cumhurbaşkanı Başdanışmanı olarak Çankaya’da görevlendirildi. Başbakanlık Atatürk Barış Ödülü Yüksek Kurulu'nda, Yüksek Öğretim Kurumu Genel Kurulu'nda, Unesco Türkiye Millî Komisyonu'nda, Türk Eğitim Derneği Bilim Kurulu'nda yer aldı. “Japonya’nın Yükselen Güneşin Altın Işınları” nişanıyla ödüllendirildi. 1997 yılında Türkiye Bilimler Akademisi’ne onursal üye seçildi. Japonya Vakfı Fellow (Tokyo) Japonya Doğan Güneş Nişanı, Wilson Fellow Simithsonian (ABD) ödülleri ve Kültür Bakanlığı hizmet ödülünü aldı. Güvenç, 1972’de başkanlığını yaptığı Türk Yükseltme Derneği, TDK ve Türk Mimarlar Odası üyesidir.
Bozkurt Güvenç; insan, kültür, kimlik, eğitim ve değişim sorunları çerçevesinde sürdürdüğü araştırmalarıyla tanınır. Sosyal antropoloji alanında çalışmalar yapan Güvenç, antropolojiye ilişkin sorunlar içerisinde en çok kültür kavramı üzerinde durmuş; kültürün birey ve ulus üzerindeki etkilerini incelemiştir. Yurtdışındaki derslerde; kültürün, değişen bir varlık alanı ve bireyin temel kişiliğini oluşturan başat öğelerden biri olduğu gerçeğini fark eder. İnsan, kültürel zeminden hareketle oluşan bu değişmeyen temel kişiliği ile değişen kültüre ayak uydurmak zorundadır. Bu farkındalıkla Türkiye’de kültürel bir değişim olduğunu idrak eden Güvenç, eserleri aracılığıyla yaşanan bu değişimin analizini yapmaya çalışır. 1985’ten sonra Türkiye’nin bir kimlik sorunu yaşadığını ifade eden yazar, kimlik-kültür ilişkisini incelerken; aydınlanma ruhunun toplum tarafından anlaşılabilmesi için eğitimin önemini vurgular. Güvenç, toplumun eğitim sorunlarıyla yakından ilgilenmiştir. Çok partili döneme geçişin ardından Demokrat Parti döneminin eğitim, felsefe ve yabancılaşma sorunları üzerinde duran ve bu sorunları eserlerinde derinlemesine işleyen yazar; Türk kimliği, Türk tarihi ve uygarlığı ile ilgili araştırmalarıyla tanınır. Ziya Tanalı kimdir? 1943 yılında Ankara'da doğdu. 1965 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesini bitirdi. 1965-1966 yılları arasında, Stockholm, İsveç'te Prof. Hans Asplund Bürosu'nda tasarımcı olarak, 1967-1973 yıllarında da Ankara üniversitesi İnşaat Dairesi'nde çalıştı 1973 yılından bu yana özel bürosunda mimarlık çalışmalarını ve eğitim görevini sürdürüyor. Tasarımını yaptığı çok sayıda projenin bir bölümü, yurt içinde ve yurt dışında (Rusya, Azerbeycan, Kazakistan, Turkmenistan, Sierra Leone, Nijerya) gerçekleşmiş bulunmaktadır. Orta Doğu Teknik üniversitesi (1966-67), ADMMA (1971-73), Gazi üniversitesi (1997-98), gibi eğitim kurumlarının mimarlık bölümlerinde öğretmenlik yaptı. 2000-01 yılları arasında "sanal stüdyo" çalışmalarına katıldı. 2000 yılından bu yana çankaya üniversitesi'nde "Temel Tasarım" ve "Ethics and Elements of Creative Act" adlı iki ders vermektedir. 1967 yılında Mimarlar Odası üyesi oldu. 1981 yılında katıldığı Türk Müşavir Mühendis ve Mimarlar Birliği'nde (Türk MMMB), 1987-1992 yılları arasında yönetim kurulu üyeliği ve 1996-2000 yılları arasında da Başkan Yardımcılığı görevlerinde bulundu. Meslek yaşamı süresince katıldığı yarışmalarda çeşitli ödüller kazandı ve çeşitli kurumların ödülleri ile onur-landırıldı. Eğitimi sırasında okulda, 1964 yılında Godfrey ödülü, 1965 yılında ise ODTÜ Mimarlık Fakültesi Mezuniyet ödülü, 1991 Yılında Türk Prefabrik Birliği ödülü, 1994 Yılında da Türk MMMB Hizmet ödülü ile taltif edildi. 1974-1999 yılları arasında katıldığı dokuz yarışmada üç birincilik, bir ikincilik, bir üçüncülük, bir sıralamasız ödül, iki mansiyon ve bir adet satınalma gibi ödüllerin sahibi oldu. Çok sayıda jüri değerlendirme çalışmalarında bulundu. 2004 yılında Mimarlar Odası Ulusal Mimarlık ödülü Jürisine seçildi. Sayısız panel, sempozyum, konferans, panel tartışması ve seminer çalışmalarına katılmanın yanı sıra; geçici ve daimi komite, danışma, onur kurulu üyelikleri yaptı. Mimarlık sanatı, mimarlık mesleği, kültür ve sanat üstüne sunulmuş konuşmaları; çeşitli dergilerde yayınlanmış deneme ve makaleleri; "Sadeleştirmeler, 2000, Alp Yayınevi", "Sevgili Düşünceler, 2002 Mimarlar Derneği 1927 Yayınları" ve Z.Onur ile birlikte yazılmış "Modern Sonrası Mimarlık üzerine Notlar, 2004, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yayınları" adlı üç kitabı vardır. Z.Onur tarafından "Ziya Tanalı" adı altında hazırlanan, tasarım ve gerçekleşmiş yapıları ile konuşma, yazı, ders notları ve iki geniş söyleşinin yer aldığı monografi çalışması yakında yayınlanacaktır. 11 Aralık 2018'de defnedilmiştir.