Bugün 6 Ekim. Prof. Dr. Bahriye Üçok, Sabri Esat Siyavuşgil, Doğan Nadi ve Nejat Eczacıbaşı'nın ölüm yıldönümleri.
BRT Yayın Grubu olarak bu değerlerimizi saygıyla, sevgiyle anıyoruz.
Prof. Dr. Bahriye Üçok kimdir?
Çağdaş ilahiyatçı, Atatürkçü ve Türkiye'nin aydın kalemi Bahriye Üçok, 33 yıl önce evine gönderilen bombalı paketle öldürüldü.
Bahriye Üçok, 1919 yılında Trabzon’da dünyaya geldi. İlk ve ortaokulu Ordu’da okuyan Üçok, Kandilli Kız Lisesi’ni bitirdi. Yüksek öğrenimini Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Ortaçağ Türk-İslam Tarihi Bölümü’nden alırken, aynı zamanda Devlet Konservatuarı Opera Bölümü’ne de devam etti ve bu bölümü de bitirdi. Samsun ve Ankara’da on bir yıl lise öğretmenliği yaptı.
FAKÜLTENİN İLK KADIN ÖĞRETİM ÜYESİ
1953 yılında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde öğretim üyesi oldu. Aynı zamanda bu fakültenin ilk kadın öğretim üyesiydi. 1957 yılında doktor, 1964 yılında “İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar” adlı çalışmasıyla da doçent oldu. Arapça ve Farsça’yı iyi derecede bilen Üçok, Kur’an-ı Kerim’e bağlı kalarak İslam dinini çağdaş, gerçekçi ve dinin özünde bulunan hoşgörüyle yorumladı. Bu nedenle 1960’lı yıllardan itibaren tehditler almaya başladı ve kendini güvende hissetmediği için akademik çalışmalarına ara vermek zorunda kaldı.
SİYASETE ATILDI
1971 yılında Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından kontenjandan senatör seçildi ve böylelikle aktif siyasi yaşama atılarak beş yıl boyunca Cumhuriyet Senatosu divan üyeliği yaptı. Siyasi tercihini Cumhuriyet Halk Partisi’nden (CHP) yana kullanan Üçok, 1977’de CHP’ye katıldı. 12 Eylül’den sonra açılan Halkçı Parti’nin 1983’de kurucu üyesi oldu. Daha sonra 1983 seçimlerinde de bu partiden Ordu milletvekili olarak TBMM’ye girdi. 1986’dan itibaren Sosyaldemokrat Halkçı Parti üyesi oldu ve 1990 Eylül’ünde bu partinin parti meclisi üyesi seçildi.
BOMBALI PAKETLE KATLEDİLDİ
Kasım 1988’da televizyonda yapılan bir açık oturumda, “İslam’da örtünmenin ve oruç tutmanın zorunlu olmadığı” iddialarına dayanan açıklamalarından sonra üzerine birçok tepki çekti ve tehditler almaya başladı.
Üçok, 6 Ekim 1990 günü Ankara’nın Çankaya ilçesindeki Köroğlu Caddesi’nde bulunan evine, Ekspres Kargo tarafından ulaştırılan ve gönderici olarak İlmî Araştırmalar Vakfı’nın göründüğü kitap paketini saat 16.30’da aldı. Bomba olabileceği şüphesiyle paketi kapısının önünde açmaya çalışırken, paketin içine yerleştirilmiş olan bomba patladı. Ağır yaralı olarak Hacettepe Tıp Fakültesi Acil Servisi’ne kaldırılan Üçok, saat 20:00 sularında burada yaşamını yitirdi. Cenazesi 9 Ekim günü Maltepe Camii’nden kaldırılmış ve Karşıyaka Mezarlığı’na defnedilmiştir. Cinayeti İslâmi Hareket adlı örgüt üstlendi.
Bombalı paketi kabul eden ‘kargocu kız’ olarak da tanınan Gülay Calap, uzun süre ortadan kayboldu. 16 Ocak 1994 tarihinde İzmir’de PKK’nın yan kuruluşu olarak sayılan Devrimci Halk Partisi’nin İzmir sorumlusu olarak gözaltına alındı.
KADIN HAKLARININ SAVUNUCUSUYDU SHP Parti Meclisi üyesi olan Doç. Dr. Bahriye Üçok, katledildiği sırada SHP için bir laiklik raporu hazırlamaktaydı. Üçok, katıldığı toplantılarda sık sık laiklik, kadın hakları ve irtica tehlikesi üzerinde durmuş ve “laikliğin savunucusu ilahiyatçı” olarak tanınıyordu. Fransızca, Arapça ve Farsça bilen Üçok, “İslam’dan Dönenler”, “Yalancı Peygamberler” ve “İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar” adlı üç kitap yayınladı.
Sabri Esat Siyavuşgil kimdir?
Haziran 1907'de İstanbul'da doğdu. 1968'te İstanbul'da yaşamını yitirdi. İstanbul Darülfünun'u (İstanbul Üniversitesi) Hukuk Fakültesi'nde başladığı eğitimini Fransa'da Dijon ve Lyon üniversitelerinde felsefe bölümünde tamamladı.
1932'de Türkiye'ye dönüşünde Gazi Terbiye Enstitüsü'nde felsefe dersleri verdi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde 1933'te Genel Psikoloji-Pedagoji doçenti, 1942'de profesör oldu. Öğretim üyeliği görevini yaşamının sonuna dek sürdürdü.
İlk şiirleri 1927'de "Güneş" ve "Hayat" dergilerinde yayınlandı. 1928'de altı şair arkadaşıyla birlikte "Yedi Meşaleciler" topluluğunu kurdu ve "Meşale" adlı dergiyi çıkardı. Bu dergi kapandıktan sonra şiirleri "Muhit" ve "Varlık" dergilerinde yayınlandı. Dışavurumcu bir ressam tutumuyla yeni ve canlı şiirler yazdı.
Ulus, Yeni Sabah, Haber gazetelerinde köşe yazarlığı yaptı. Fransız şairlerin şiirlerini Türkçe'ye çevirdi. Edmond Rostand'ın ünlü oyunu "Cyrano de Bergerac"ın Türkçe çevirisiyle büyük ün yaptı.
Psikoloji, eğitim, folklor ve edebiyatla ilgili yazıları birçok dergi ve gazetede yer aldı. Ayrıca Sait Faik Abasıyanık'tan öyküleri Fransızca'ya çevirdi. Bu öyküler "Un Point Sur la Carte" (Haritada Bir Nokta) adıyla Hollanda'da yayınlandı.
Sabri Esat Siyavuşgil'in Eserleri
Şiir:
Yedi Meşale (şiir, ortak kitap, 1928),
Odalar ve Sofalar (1933).
Araştırma-İnceleme:
İstanbul'da Karagöz ve Karagöz'de İstanbul (1938),
Psikoloji ve Terbiye Bahisleri (1940),
Tanzimat'ın Fransız Efkar-ı Umumiyesinde Uyandırdığı Akisler (1940),
Folklor ve Milli Hayat (1943),
Roman ve Okuyucu (1944).
Çevirileri
"Bilgi ve Hata", Ernst Mach,«felsefe», 1935, M. E. Basımevi .
"Çocukta Dil ve Düşünce", Jean Piaget , «psikoloji», 1938, M. E. Basımevi .
"Çocukta Hüküm ve Muhakeme, Jean Piaget, «psikoloji», 1939, M. E. Basımevi .
"Anormal Çocuklar" A. Binet ve Th. Simon, «psikoloji», 1939, M. E. Basımevi .
"Yeni Terbiyenin Prensipleri", Albert Malche,«pedagoji», 1939, Eminönü Halkevi
"Cephe Sohbetleri", Andre Maurois, «roman», 1937, Remzi Kitabevi , 2. tabı 1943.
"O'Grady'nin Gevezelikleri", Andre Maurois, «roman», 1943, Remzi Kitabevi.
"Tepe", Jean Giono, «roman», 1938, Remzi Kitabevi.
"Değirmenimden Mektuplar", Alphonse Daudet «hikâyeler», 1943, Remzi Kitabevi. 1944, M. E. Basımevi.
"Philebos", Eflâtun, 1943, M. E. Basımevi.
"Aktörlük Hakkında Aykırı Düşünceler",Diderot, 1943, M. E. Basımevi.
"Cyrano de Bergerac", Edmond Rostand «manzum oyun», 1942, M. E. Basımevi.
"Gil Blas de Santillane'ın Maceraları, Lesage, I ve II, 1945, M. E. Basımevi
"Gil Blas de Santillane'ın Maceraları, Lesage, III ve IV
"Yeni Mabut", Fançois de Curel, «piyes»
"Tiyatro ve Bizler", Fortunat Strowski, «etüd»
Un Point Sur La Carte (1962 - Sait Faik'in hikâyelerinin Fransızca çevirisi).
"Ruy Blas", Victor Hugo, «Roman»
"Düşünceler", Diderot, 1943,
" Madame Bovary", G. Flaubert, «Roman» (Nurullah Ataç'la, 1967).
Doğan Nadi Abalıoğlu kimdir?
Doğan Nadi Abalıoğlu gazeteci (İstanbul 1913- Londra 1969). Orta oğrenimini Galatasaray Lisesinde yaptı. Lozan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesini bitirdikten sonra (1937) yurda döndü ve babası Yunus Nadi´nin yayınlamakta olduğu Cumhuriyet gazetesinde çalısmaya başladı. Ölümüne kadar Cumhuriyet´te ve bir ara Tasvir´de (1946-47) yazdı. Günlük fıkraları ile tanındı. Günlük fıkralarından seçerek meydana getirdiği, Bir Dakika (1957) yegane kitabıdır.
Nejat Eczacıbaşı kimdir?
Nejat Ferit Eczacıbaşı, 5 Ocak 1913 tarihinde İzmir’de doğmuştur. Babası Şifa Eczanesi’nin sahibi Süleyman Eczacı Ferit beydir.
Robert Kolej’i bitirdikten sonra 1934 yılında Almanya’daki Heidelberg Ruprecht Karls Üniversitesi’nde kimya öğrenimini tamamladı. 1935 yılında ABD’deki Chicago Üniversitesi’nden yüksek kimya diploması aldı. Doktorasında uzmanlık alanı olarak biyokimyayı seçerek Berlin Üniversitesi Kimya Fakültesi’nde Doktorasını yaptı, 1937’de kimya doktoru oldu. 1939 yılına kadar Kaiser Wilhelm Enstitüsü’nde (sonradan Max Planck Enstitüsü adını aldı) Profesör Adolf Butenandt’ın asistanlığında bulundu. Hormonlar ve vitaminler üzerine araştırmalar yaptı.
1942’de İstanbul’a geldi. Kardeşleriyle Laleli’de kaldığı evin mutfağını bir laboratuvar haline getirdi, ardından Galata’da bir handa vitamin ve vitaminli bebek maması üretmeye başladı. Türkiye’nin önde gelen kurumlarından Eczacıbaşı Holding’in ilk adımları böylece atılmış oldu. Daha sonra İstanbul’da kurulan Eczacıbaşı İlaç Fabrikası’nın yönetimini üstlenerek Türk ilaç sanayisinin gelişiminde önemli rol oynadı.
1940’larda başladın yanı sıra seramik sağlık gereçleri, temizlik kâğıtları, konserve, kaynak elektrotları, plastik kökenli ambalaj malzemesi ve sağlık armatürleri gibi alanlara da girdi.
1974’te sermaye piyasasına girerek halka açık ilk yatırım ortaklığını kuran Eczacıbaşı, 1969’da kurulan Eczacıbaşı Holding A.Ş.’de yönetim kurulu üyeliğini üstlendi.
Türk Eğitim Vakfı’nın kurucuları arasında yer alan Nejat Eczacıbaşı, 1972’den beri Uluslararası İstanbul Festivali’ni düzenleyen İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı (İKSV) ile Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı’nın da kurucularındandır. 1972’de TÜSİAD ‘ı kurdu. İzmir Rotary Kulübü’nün kurucu üyelerindendir.
İstanbul Festivali’nin başarılarından dolayı 1974’te Avrupa Konseyi’nden madalya aldı.1983’te Türk Kimya Derneği Kimya Sanayiine Katkı Onur Belgesi’ne, 1975’te Türkiye Kızılay Derneği Şeref Madalyası’na, 1976’da da Almanya Federal Cumhuriyeti Büyük Liyakat Nişanı’na değer görüldü.
Nejat Eczacıbaşı anılarını Kuşaktan Kuşağa (1982) adıyla yayımladı. Ve 1994 yayınlanan “İzlenimler, Umutlar” adlı kitapta ise görüşlerini dile getirdi.
Nejat Eczacıbaşı, 1946 yılında Beyhan (Ergene) Eczacıbaşı’yla evlendi. Bu evlilikten Faruk Eczacıbaşı (d. 1954) ve Bülent Eczacıbaşı (d.1949) adında iki oğlu olmuştur.
Nejat Eczacıbaşı, katarakt ameliyatı için gittiği ABD., Pensilvanya’da 6 Ekim, 1993 tarihinde 80 yaşında vefat etti.
Comments