top of page
Yazarın fotoğrafıHaberciGazete

Ruhi Su, İlhami Soysal, Musa Anter, Şeref Taşlıova



Bugün 20 Eylül. Ruhi Su, İlhami Soysal, Musa Anter ve Şeref Taşlıova'nın ölüm yıldönümü.

BRT Yayın Grubu olarak bu değerlerimizi saygıyla, sevgiyle anıyoruz.

Ruhi Su kimdir?



Mehmet Ruhi Su, 1912 yılında Van'da doğdu. Memur olarak çalışan babasının tayini nedeniyle çocukluğunun büyük bir bölümünü burada geçirdi. Genç yaşlarda babasını ve kısa zaman sonra da annesini kaybetti.

Gençlik yıllarını yanlarına verildiği yoksul bir aile ve daha sonra da öksüzler yurdunda geçirdi. Bir ara İstanbul'da askeri okullarda okudu, ancak müzik sevgisi onu yeni arayışlara itti.

Adana Öğretmen Okulu'nda okurken, Ankara'ya Müzik Öğretmen Okulu'na (Musiki Muallim Mektebi) girmeyi başardı.1942`de Ankara Devlet Konservatuarını`nın Şan bölümünü bitirdi. Aynı yıllarda sırasıyla Ankara Cebeci İkinci Ortaokulu`nda sonra Hasanoğlan Köy Enstitüsü`nde müzik öğretmenliği yaptı.

Cumhurbaşkanlığı Orkestrası’na seçildi, konservatuarın opera bölümünde de okudu ve daha sonra da Devlet Operası'nda çalıştı. Devlet Operası sanatçısı olarak, Bastien Bastienne, Satılmış Nişanlı, Madame Butterfly, Fidelio, Tosca, Yarasa, Aşk iksiri, Rigoletto, Figaro'nun Düğünü, Maskeli Balo ve Konsolos gibi operalarda rol aldı.

Ankara Radyosu`nda 15 günde bir yayınlanan türkü programları düzenledi; Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi`nde büyük bir koro oluşturdu. Aldığı klasik batı müziği eğitimi türkülerinin yorum ve icrasına yaklaşımının kurumsal temelini oluşturdu.

Ruhi Su, 1952-1957 yılları arasında 1951 Türkiye Komünist Partisi (TKP) tevkifatı dolayısı ile hapis yattı. 1960'ta İstanbul'da Taksim Belediye Gazinosu'nda sahneye çıkan Ruhi Su, bir yandan da halk türkülerini kaydedip, arşivleme görevini üstlendi. Bu arada radyoda da 'Basbariton Ruhi Su Türküler Söylüyor' anonsuyla sunulan bir radyo programı yaptı. Bu programlardan birinde söylediği "Serdari Halimiz Böyle N'olacak? Kısa çöp uzundan hakkın alacak" türküsü nedeniyle radyodaki işine son verildi.

Söylediği türkülerdeki siyasi vurgular yüzünden aleyhinde kampanyalar başlatılan ve işini kaybeden sanatçı, türküleri derleyip, yeniden yorumlama işine kendi başına devam etti. 1975'te Dostlar Korosu’nu kurdu. 1978'den sonra ürettiği kasetlerle halk müziğinin, yaygınlaşmasına büyük katkıda bulundu.

Ruhi Su, 12 Eylül yönetiminin engellemeleri yüzünden yurtdışında tedavi şansı bulamadı ve 20 Eylül 1985'te öldü. Mezarı İstanbul Zincirlikuyu'dadır. Ruhi Su'nun cenaze törenine binlerce kişi katıldı ve cenaze 12 Eylül döneminin ilk büyük kitle gösterisi haline dönüştü. Cenazede gözaltına alınan 163 kişi İstanbul siyasi şubede 15 gün süreyle gözaltında tutuldu.

Alevi Deyişlerini okudu, Pir Sultan'ın, Hatayi'nin ve diğer ozanların deyişlerini yorumladı. Nazım Hikmet'in şiirlerini ilk besteleyenlerdendir. 1954'te hapisteyken söylediği Mahsusmahal adlı türküsüyle ünlendi.


Ruhi Su, ölümüne kadar 16 tane 45'lik plak, 11 uzunçalar çıkardı. Ölümünden sonra kurulan Ruhi Su Kültür ve Sanat Vakfı aracılığıyla eşi Sıdıka Su (ölümü-18 Ekim 2006) ve oğlu Ilgın Su özel arşivlerdeki ses kayıtlarından yararlanarak plak, kaset ve CD üretimini sürdürdüler.

Hakkında yazılan son kitap "Ruhi Su Sen Gittin Gideli" adını taşıyor ve Alâettin Bahçekapılı ile Nabi Belekoğlu'nun emek ürünü.

(Haberi için bakınız: www.habercigazete.net)




İlhami Soysal kimdir?



Türk gazeteci, yazar. 4 Nisan 1928'de Zonguldak'ta doğdu. Bursa Erkek Lisesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde okudu. Gazetecilik yaptı. Gazetelerin Ankara temsilciliğinde, Gazeteciler Sendikası ve Cemiyeti'nin başkanlığında bulundu. Mustafa Ertekiner'in başkanlığındaki kurucu mecliste basın temsilcisiydi.

Akşam gazetesi Ankara temsilcisiyken yazdığı yazılardan ötürü güpegündüz kaçırılıp dövüldükten sonra ıssız bir yere atılmıştır.

Bursa Ant, Pazar Postası, Son Havadis, Türk-İş, Akis, Vatan, Sosyal Adalet, İmece, Yön, Türk Solu, Kim, Devrim, Güney, Seçilmiş Hikayeler, Dost, Akşam, Yeni Ortam, Milliyet gazete ve dergilerinde siyasi ve edebi yazıları yayınlandı. Ayvalık'ta geçirdiği trafik kazası sonucunda 20 Eylül 1992'de vefat etmiştir.

Eserleri

• Sıfıra Sıfır Elde Sıfır (1969) • Günün İçinden (1976) • Dünyada ve Türkiye'de Masonlar ve Masonluk (1980) • 150'likler (1985) • Kurtuluş Savaşında İşbirlikçiler (1985) • Demokrasi Diye Diye (1992) • 20. Yüzyıl Türk Şiiri Antolojisi (1973)

(Biyografi: tr.wikipedia.org)

Musa Anter kimdir?



Musa Anter (d. 1920 – ö. 20 Eylül 1992), Apê Musa (Musa Amca) lakaplı Kürt yazar, şair ve gazeteci.

Musa Anter, 1920 yılında Mardin'e bağlı Nusaybin ilçesinin Eskimağara köyünde doğdu. İlkokulu Mardin'de, ortaokul ve liseyi Adana'da okudu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Annesi Fesla Hanım, Türkiye'nin ilk kadın muhtarlarından biridir.

1944'te Abdurrahim Rahmi Zapsu'nun kızı Ayşe Hale ile evlendi. Cüneyt Zapsu'nun halası olan Sankt Georg Avusturya Lisesi mezunu Ayşe Hanım ile evliliğinden 1945'te büyük oğlu Anter, 1948'de kızı Rahşan ve 1950'de küçük oğlu Dicle dünyaya geldi.

İlk gözaltıya alınması öğrencilik yıllarında Dersim İsyanı sırasında oldu. Mustafa Kemal'in annesi Zübeyde Hanım'a sövdüğü için 45 gün gözaltında kaldı.

Canip Yıldırım ve Yusuf Azizoğlu ile birlikte İleri Yurt gazetesini çıkaran Anter, yayımladığı Kürtçe şiiri "Qimil / Kımıl" sebebiyle 1959 yılında 49'lar davasında idamla yargılandı.[3] 27 Mayıs Darbesi'nde aftan yararlanarak serbest kalan Anter, cezaevinden çıktıktan sonra Deng, Barış Dünyası ve Yön dergilerinde yazdı.

1963'te 23'ler davası ile tekrar cezaevine girdi. Mamak, Sultan Ahmet, Balmumcu, Seyrantepe ve Nusaybin cezaevlerinde yattı. 12 Eylül Darbesi'nde Kürtçülük propagandası yapmaktan tutuklandı. Yaşamı boyunca toplam 11,5 yıl hapis yattı.

Devrimci Doğu Kültür Ocakları, Halkın Emek Partisi, Mezopotamya Kültür Merkezi ve İstanbul Kürt Enstitüsü'nün kurucularındandı.

Bir çeşit otobiyografi olan iki ciltlik Hatıralarım adlı eseri için kendisi aşağıdaki yorumu yapmıştır:

Anter, 20 Eylül 1992'de Diyarbakır'ın Seyrantepe mahallesinde uğradığı silahlı saldırıda sol bacağına iki, kalbi ve kafasına birer kurşun sıkılarak öldürüldü. Musa Anter'in yanında bulunan gazeteci ve yazar Orhan Miroğlu olaylar sırasında yaralanmıştır. Eski JİTEM elemanı Abdülkadir Aygan; Anter'in, kendisinin de içinde bulunduğu tim tarafından JİTEM için öldürüldüğünü söylemiştir.[4] Dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz'ın isteği üzerine Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanı Kutlu Savaş'ın hazırladığı Susurluk Raporu'nda, Anter cinayetinin Yeşil kod adlı Mahmut Yıldırım tarafından planlanıp uygulandığı yer almıştır.

Mezarı, Nusaybin ilçesine bağlı Akarsu Bucağı Eskimağara (Zivengi) köyündedir.

Şeref Taşlıova kimdir?



Şeref Taşlıova (d. 10 Nisan 1938, Çıldır, Ardahan - ö. 20 Eylül 2014, Ankara)

Halk Ozanı, Devlet Sanatçısı.

10 Nisan 1938'de Kars'a bağlı Çıldır ilçesinin Gülyüzü köyünde dünyaya geldi. Hacı Bey ve Nergis Hanım'ın üçüncü çocuğudur. 1949 yılında, ilkokul öğrencisi iken 23 Nisan Çocuk Bayramında, Çıldır'da türkü söylemeğe başladı.

1954 yılında, Çıldırlı Âşık Şenlik'in oğlu Âşık Kasım'dan âşıklık geleneği üzerinde ilk bilgileri aldı. 1958-1960 yılları arasında İstanbul'da askerliğini yaptı.

1964 yılında Kars Radyosu'na girerek "Âşıklarla" isimli programlar yapmaya başladı ve bu tür radyo programı çalışmaları aralıksız on yıl devam etti.

1967 yılından itibaren, Konya'da düzenlenen Türkiye Âşıklar Bayramı (39 yıl) ve Uluslar arası İstanbul Festivali (21 yıl) gibi ülke çapında sürekli olarak organize edilen programlara aralıksız katıldı.

20 Eylül 2014 yılında İstanbul'da vefat etti.

-----------------------------------------------------------

Kars Eli dergisinde Çıldır Gölü Efsaneleri neşredildi.

Yurtiçinde ve yurtdışında düzenlenen birçok festival, program ve organizasyonlara katıldı: 1987 yılında, Marl Belediyesi'nin resmi davetlisi olarak Almanya'ya gitti. UNESCO'nun 1988'de hazırladığı Dünya Sanat Dizisi'nde, Türkiye'deki âşıklık geleneğini temsil etme görevi Şeref Taşlıova'ya verildi. Birincisi 15-21 Kasım 1989'da, ikincisi 4-7 Temmuz 1996'da, üçüncüsü de 1-13 Temmuz 2005 tarihleri arasında İngiltere'de düzenlenen "Uluslararası Hikaye Anlatma Festivali"ne (International Story Telling Festival) katıldı. 21-23 Haziran 1996 tarihinde Danimarka'da yapılan ve 24 ülkenin iştirak ettiği Vikinglerin Doğuş Günü ve Gün Dönümü Geleneği Festivali'ne Türkiye'yi temsil etti. Singapur'da, 1996 yılında düzenlenen festival bu alanda katıldığı diğer bir uluslar arası organizasyondur. Bugüne kadar altın ve gümüş olarak 145 madalya, 120 plaket ve şilt, 180 taktir-teşekkür belgesi kazandı.

Yurtiçindeki üniversitelerde hakkında hazırlanan mezuniyet ve yüksek lisans tezlerinin yanı sıra; Amerika Indiana Üniversitesi tarafından 1983'te, Almanya Berlin Üniversitesi tarafından 1987'de, Anadolu âşıklık geleneğinin temsilcisi olarak şiirleri derlendi.

Ulusal ve uluslar arası nitelikte düzenlenen folklor ve halk edebiyatı sempozyum ve kongrelerinde tebliğler sundu.

Şiirleri ve çeşitli konularda kaleme aldığı yazıları, Kars Eli, Türk Edebiyatı, Çağrı, Millî Kültür, Pınar, Kemalist Atılım, Türk Dili, İnanç, Güneysu, Maya, Tarla, Gülpınar, Çoruh, Türk Folklor Araştırmaları, Halk Evleri, Meşale, Erciyes, Yeni Çizgi, Köz, Türk Folkloru, Kök, Ana gibi edebiyat tarihimizde önemli yere sahip dergilerle, çeşitli ansiklopedi ve antolojilerde neşredildi. Yurt içinde olduğu gibi, yurt dışında yayımlanan gazetelerde de hakkında yazılar yazıldı.

Kültür Bakanlığı tarafından "Gönül Bahçesi" isimli bir şiir kitabı 1990 yılında yayımlandı. Prof. Dr. Fikret Türkmen, Nail Tan ve Dr. M. Mete Taşlıova tarafından hazırlanan "Âşık Şeref Taşlıova'dan Derlenen Halk Hikâyeleri" isimli kitap, Türk Dil Kurumu tarafından, 2008 yılında yayımlandı. Dr. M. Mete Taşlıova tarafından hazırlanıp, 2006 yılında Millî Eğitim Bakanlığına yayımlanması için sunulan "Âşık Şeref Taşlıova Hayatı ve Şiirleri" isimli kitap ise, neşredilmeyi beklemektedir.

İlk olarak 1971 yılında "sanat elçisi" olarak resmi görevlendirmeyle başlayan yurt dışı gezileri; Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Fransa, İsviçre, İsveç, Avusturya, Danimarka, Almanya, İngiltere, Singapur, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kırgızistan, İran ve Türkmenistan gibi ülkelere toplam olarak yirmi beş defa gerçekleşti.


Başta TRT olmak üzere, özel radyo ve televizyonlarda yayınlanan aralarında Alâettin Bahçekapılı'nın gerçekleştirdikleri de olan çeşitli programlara katıldı. TRT tarafından hazırlanan "Ozanın Kopuzundan Âşığın Sazına" isimli programın danışmanlığını ve "Âşıklık Geleneği" programının metin yazarlığını yaptı. Japon NHK Televizyonunun farklı tarihlerde çekimini yürüttüğü "İpek Yolu" ve "Tarihin Altın İzleri" belgesellerinde çekimi yapıldı. İngiliz BBC Televizyonunun hazırladığı "Alexander (İskender'in Ayak İzleri)" isimli yapımda Türkiye konulu bölümlerinde rol aldı. Alman ATT ve ZDF Radyolarında, İngiliz BBC Tur Radyosunda programlara katıldı. 2001 yılında, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu'nun katkılarıyla, Başbakanlık Atatürk Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı tarafından hazırlanan Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri (Storyteller and the Craft of Story Telling) isimli projede kaynak kişi olarak icrada bulundu.

1981 yılında, Atatürk'ün doğumunun yüzüncü yılı nedeniyle, TRT'nin düzenlemiş olduğu "Atatürk" konulu şiir yarışmasında, "güzelleme" dalında "Biri Anadolu Biri Atatürk" isimli şiiriyle Türkiye birincisi oldu. Ayrıca, buna benzer birçok dalda şiirleri birincilik ödülleri kazandı.

Yine, 1981 yılında Müzik-San Vakfı; 1996 yılında Türkiye Yazarlar Birliği tarafından "Yılın Sanatçısı" seçildi. Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı tarafından 2000 yılında "Türk Dünyasına Hizmet Ödülü" ile ödüllendirildi. 2005 yılında, Tarsus'ta, "Karacaoğlan Türkmen Şöleni'nde Yılın Sanatçısı" ödülünü aldı.

İlk olarak 1964 yılında Atatürk Üniversitesi ile başlamakla beraber; Erciyes, İnönü, Dicle, Hacettepe, Gazi, Çanakkale 18 Mart, Celal Bayar, Dokuz Eylül, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (İngiliz Dil Bilimi), 19 Mayıs, Selçuk, İstanbul Teknik Üniversitesi Devlet Konservatuarı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Trakya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Ankara, Londra Üniversitesi, Cambridge Üniversitesi, Singapur Üniversitesi, Berlin Üniversitelerinde âşıklık geleneğine dair seminerler vermiş, akademik personel ile öğrencilere programlar yapmıştır.

Şeref Taşlıova, kendi tasnif ettikleri de dahil olmak üzere, bir çok hikâye, efsane, masal bilmesinin yanı sıra, ayrıca, yaklaşık 150 civarında âşık havası (makamı) konusunda da kaynak kişi durumundadır.

Türkiye ve Avrupa'da toplam olarak kırka yakın plak ve ses kaseti yapılmıştır.

1987'de faaliyete başlayan Türkiye Musiki Eseri Sahipleri Meslek Birliğinin kurucu üyesidir. Bu kuruluşun 1999-2001 yılları arasında Teknik Bilim Kurulu Başkanlığı görevini yapmıştır. Kurulduğu günden bu yana, her iki yılda bir yapılan seçimlerle yenilenen yönetim kademelerinde görev alan Şeref Taşlıova, 2003 yılı genel kurulunda da Teknik Bilim Kurulu üyeliğine ve sonrasında da başkanlığına seçilmiştir. Hâlen Teknik Bilim Kurulu Başkanlığı görevini yürütmektedir. 2003 yılında, Türk Dil Kurumu, Karaman Valiliği ve RTÜK işbirliği ile organize edilen "Türk Diline Hizmet Ödülü'ne layık görülmüştür. 01-05 Mayıs 2006 tarihleri arasında, Türkmenistan'da "Karacaoğlan 400. Anma Yılı" programına katılmıştır. 24-27 Eylül 2008 tarihleri arasında, Kazakistan'ın eski başkenti Almatı'da düzenlenen "Kazakistan Konservatuarının Kuruluşunun 20. Yılı Kutlama Törenleri"nde, davetli olarak icrada bulundu. 17 Ocak 2009 tarihinde, Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi-TÜRKSOY Genel Müdürlüğü tarafından, Ankara'da düzenlenen "15. Yıl Kutlamaları"nda, "Türk Dünyasından Türkiye'yi Temsil Eden Sanatçı" sıfatıyla program yapmıştır. Yine Türkmenistan'da, 01-04 Nisan 2009 tarihleri arasında Aşkabat'ta düzenlenen "II. Uluslararası Türkmen Yayla Festivali" etkinliklerine katıldı.

Kültür Bakanlığı Sivas Devlet Türk Halk Müziği Korosu Sanatçısı olarak 1990 yılında başladığı görevinden, 2003 yılında emekli olmuştur.

UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras çalışması kapsamında, Türkiye'de yapılan 2 yıllık araştırma tamamlandı. Şeref Taşlıova, âşıklık geleneği temsilcisi olarak "UNESCO Yaşayan İnsan Hazinesi" seçildi. 14 Ocak 2010 tarihinde İstanbul'da Lütfi Kırdar Kongre Merkezi'nde yapılan törenle ilan edildi.

31 görüntüleme0 yorum

Comments


bottom of page