Bugün 5 Haziran. Cahit Irgat, Fikret Adil ve Hilmi Ziya Ülken’in ölüm yıldönümleri. BRT Yayın Grubu olarak bu değerlerimizi saygıyla, sevgiyle anıyoruz. Cahit Irgat kimdir? 21 Mart 1915’te Lüleburgaz’da doğdu. Edirne ilkokulu Vefa Ortaokulu ve Edirne Öğretmen Okulu’nu okudu. Son sınıfta Ankara Devlet Konservatuvan’na geçti, orada dört yıl öğrenim gördü. İstanbul’da resmi ve özel tiyatrolarda aktörlük yaptı, filmler çevirdi.Öyküler, tiyatro yazıları da yazdı, bir de roman (Geri Dönemezsin, 1948) yayımladıysa da şairliğiyle tanındı. Romantik ve egzotik ilk şiirleri Cahit Saffet imzasıyla Varlık (1 Nisan 1935) ve başka dergilerde çıktı. Sonradan (1942), kitaplarını oluşturan toplumcu şiir e geçti; bunların hemen hemen hepsinde kötümser, öfkeli, büyük insan topluluklarını, sosyal gerçekleri aradığı, deştiği görüldü. Çok genç yaşta ölen evladı Mustafa Irgat (1950-1995) ile tiyatro oyuncusu Zeynep Irgat, İngiliz Edebiyatı Profesörü Mina Urgan’la evliliğinden olan çocuklarıdır. 1940 kuşağı içinde Nâzım Hikmet şiiri nin biçimsel yönden etkisinden uzak duruşuyla kendine apayrı bir yeri kazandırdı. Çoğunlukla kısa şiire ilgi duydu. Kimi şiirleri bu kısalık içinde birbirini izleyen, sayılarla birbirine bağlanan şiirler halindedir. Onun şiirleri Asım Bezirci ‘ye göre: “Nâzım Hikmet’in şiirinden çok; Garip şiiri ne, bu şiirin gülümsetici, ironi ye dayalı özelliklerine yakındır. İçerik yönünden de Garip anlayışının çok ilerisinde bir öze sahiptir. ” Cahit Irgat’ın Eserleri Şiir : Bu Şehrin Çocukları 1945 Rüzgarlarım Konuşuyor 1947 Ortalık 1952 Irgatın Türküsü 1969 Roman : Geri Dönemezsin (1947) İnsan Kafesi (kitaplaşmadı, Milliyet gazetesinde dizi halinde yayımlandı (1971) Anı Çok Yaşasın Ölüler (Akşam gazetesinde yayımlandı, temmuz-ağustos 1968) ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER SON YALNIZ Kaç bin alkış, gözyaşı ucu Sarmaş dolaş arkadaşlık pabucu Aynaların bu kaçıncı öpüşü Bu gece mi bu yağmurun yağışıBir oyuncu geçiyor iki büklüm sus Yaşadığı günlerin doruklarından Kala kala bir yağmur gözlerinde biriken Aynalarca uykusuz BİR DALDA İKİ SALINCAK Yürümüş otlar dizine
Kentin ışıkları gözüne
Herkes cümbüşüne sazına
İlmik senin boğazına Vardı elbet bir merhaban bu kente
Geldiler gördüler mi sallandığını acaba
Salıncaklar kuruldu şimdi başka ağaca
Dirin kaça, ölün kaça Ne dört kitap, nice mezhep, nice din
Bu ağacı insana insan diye gösterin BÜTÜN ŞEHİR ŞAHİTTİR Başımı rakı değil döndüren Bu öğle sıcağında Ekmek kokusundan da güzel Alnının ter kokusu.Ver meyveni mürdüm ağacı Arzum gibi yağ yağmur Bütün şehir şahittir Bu kadını sevdiğime. BİR GARİP YALNIZLIK Çalmasın kapımı kimseciklerim
Boş bulut yıldız yalnızlığında
Çok uzun gözlerinin içindeyim
Çalmasın kapımı kimseciklerim Çok uzun gözlerinin içindeyim
Sonsuzluğumu içiyorum bebeklerinden
Körkütük zehir zıkkım
Çalmayın kapalı kapım Küflü bir akşamüstü terli
Uludum arınmamış camlarda
Ne telefon ne kapı zili
Çalmasın ben evde yokum Çok uzun gözlerinin içindeyim
Çalmasın kapımı kimseciklerim Fikret Adil kimdir? 1901’de İstanbul’da dünyaya geldi. 5 Haziran 1973’te Zürih/İsviçre’de hayatını kaybetti. Soyadı Kamertan’dır. Bir İstanbullu ve Kuloğlu imzalarını da kullandı. Mahmur Adil ile Safiye Hanım’ın oğludur. Galatasaray Sultanisi’nde öğrenci iken gönüllü olarak Kurtuluş Savaşı’na katıldı. Cumhuriyet’in ilanına yakın İstanbul’a döndü. Duyün-u Umumiye’de, Muhtelit Mübadele Komisyonu’nda ve Anadolu Ajansı’nda görev yaptı. Uzun süre Türkiye İş Bankası’nda yayın danışmanı olarak çalıştı. 1966 yılında kendi isteği ile emekliye ayrıldı. Sanat Dostları Derneği ile PEN Yazarlar Derneği Türkiye Kolu kuruculuğunu yaptı. Artist ve S.E.S.(Sanat Edebiyat Sosyolojisi) dergilerini çıkardı. Yakalandığı Parkinson hastalığının tedavisi için gittiği Zürih’te hayatını kaybetti. Kabri İstanbul Eyüp Mazarlığı’ndadır.
Yazı hayatına Şebap dergisinde başlayan Fikret Adil, yazılarını daha sonra Ağaç, Ses, Yücel ve Yeditepe dergileri ile Tanin, Cumhuriyet, Vakit, Akşam, Yeni İstanbul, Havadis gazetelerinde yayımlandı. Daha çok sanat yazıları, öykü ve röportajları ile tanındı. Meydan dergisinde resim ve sinema kronikleri yaptı. Gazete yazıları çoğunlukla öykü, şiir, müzik, resim, tiyatro ve heykel gibi edebiyat ve sinemanın tutulduğu konulardan ve bunların eleştirilerinden oluşmaktadır. “Bohem Hayatı” başlığı altında Asmalımescit 74’te bir grup sanatçının südürdüğü bohem yaşamı canlandırmıştır. Bazı çeviri ve uyarlamaları Şehir Tiyatroları ve Devlet Tiyatroları’ndan sahnelenmiştir.
ESERLERİ
ANI-ÖYKÜ: Asmalımescit 74 (1933), İntermezzo (1955), Avare Gençlik (1959, Gardenbar Geceleri adıyla, 1990).
GEZİ: Beyaz Yollar Mavi Deniz (1959). Hilmi Ziya Ülken kimdir? Ord. Prof. Dr. Hilmi Ziya Ülken (1901-1974) İstanbul’da doğdu. Mülkiye’den mezun oldu, 1924-33 arasında çeşitli kentlerin liselerinde tarih, coğrafya, psikoloji ve sosyoloji öğretmenliği yaptı. 1933’teki Üniversite Reformu ile İstanbul Üniversitesi’nde görevlendirildi. 1940’ta felsefe profesörü oldu. Sosyoloji Bölümü’nün kurulmasını ve kurumsallaşmasını sağladı. 1944-48 yıllarında İTÜ’nün daveti üzerine burada sanat tarihi dersleri verdi. Çalışmalarını uluslararası platformda da sürdürdü. UNESCO üyeliğinin ardından ISA’nın (Uluslararası Sosyoloji Derneği) kurucu üyesi, sonra da başkan yardımcısı oldu ve 1953’te 15. Uluslararası Sosyoloji Kongresi’nin İstanbul’da toplanmasını sağladı. Genç yaşında başladığı ve sosyolojiden felsefeye, tarihten edebiyata ve sanata uzanan çeşitli alanları bütünleştiren yayın faaliyetini vefatına dek kesintisiz sürdürdü. Türk kültür ve düşünce dünyasındaki etkisi, geride bıraktığı 1300’ü aşkın makale ile aralarında Çağdaş Düşünce Tarihi, Aşk Ahlâkı, 20. Yüzyıl Filozofları ve Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü’nün de yer aldığı 50’yi aşkın kitapla da devam etmektedir.