Bugün 26 Haziran. Şili'nin ilk sosyalist başkanı Salvador Allende'nin doğum günü. Halkın oyuyla seçildiği başkanlıktan 11 Eylül 1973'te faşist general Augusto Pinochet liderliğindeki bir askeri darbeyle devrilen ve başkanlık sarayında vuruşarak 65 yaşında ölen Allende, yaşasaydı bugün 114 yaşında olacaktı.

Salvador Allende , tam anlamıyla Salvador Allende Gossens , (26 Haziran 1908, Valparaíso , Şili - 11 Eylül 1973, Santiago, öldü), Şili'nin ilk sosyalist başkanı .
Üst orta sınıf bir ailede dünyaya gelen Allende, tıp diplomasını 1932'de Marksist bir aktivist olduğu Şili Üniversitesi'nden aldı. Şili'nin kuruluşuna (1933) katıldı. Sosyalist Parti . 1937'de Temsilciler Meclisi'ne seçildikten sonra (1939-42) Başkan Pedro Aguirre Cerda'nın liberal sol koalisyonunda sağlık bakanı olarak görev yaptı. Allende, 1945'te Senato'ya yaptığı dört seçimden ilkini kazandı.
Salvador Allende'nin Ataşehir'deki anıtına Alâettin Bahçekapılı tarafından çiçek konulurken.. .
Allende ilk kez 1952'de cumhurbaşkanlığına aday oldu, ancak yasadışı Komünistlerin desteğini kabul ettiği için Sosyalist Parti'den geçici olarak ihraç edildi; dört kişilik bir yarışta sonuncu oldu. 1958'de -Sosyalist desteğin yanı sıra o zamanki yasal Komünistlerin desteğiyle- yeniden aday oldu ve Muhafazakar-Liberal aday Jorge Alessandri'nin yakın bir ikinci adayıydı. Yine aynı destekle Hıristiyan Demokrat Eduardo Frei tarafından kesin bir şekilde yenilgiye uğratıldı (1964). Başarılı 1970 kampanyası için Allende, Halk Birliği , Sosyalistler, Komünistler, Radikaller ve bazı muhalif Hıristiyan Demokratlardan oluşan bir blok, oyların yüzde 36,3'ünü alarak üç taraflı bir yarışta önde gidiyor. Halkın çoğunluğuna sahip olmadığı için, seçilmesinin sağdan güçlü bir muhalefetin olduğu Kongre tarafından onaylanması gerekiyordu. Yine de, Hıristiyan Demokratlar tarafından talep edilen 10 özgürlükçü anayasa değişikliğine destek garantisi verdikten sonra 24 Ekim 1970'de doğrulandı .
3 Kasım 1970'de göreve başlayan Allende, demokratik hükümet biçimini korurken ve sivil özgürlüklere ve yasal süreçlere saygı gösterirken Şili toplumunu sosyalist çizgiler doğrultusunda yeniden yapılandırmaya başladı . Şili'deki ABD'ye ait bakır şirketlerine tazminat ödemeden el koydu; bu, onu ABD hükümetiyle ciddi şekilde arasını açan ve yabancı yatırımcıların hükümetine olan güvenini zayıflatan bir eylemdi. Hükümeti ayrıca birkaç önemli özel sektöre ait madencilik ve imalat sektörlerini satın almak ve köylü kooperatifleri tarafından kullanılmak üzere büyük tarım arazilerini devralmak için adımlar attı. Gelirleri yeniden dağıtma girişiminde, yüksek ücretlere izin verdi. fiyatları artırdı ve dondurdu. Allende ayrıca hükümetin temel endüstrileri satın almasıyla oluşan mali açığı kapatmak için büyük miktarlarda desteksiz para bastı. 1972'ye gelindiğinde Şili, durgun üretim, azalan ihracat ve özel sektör yatırımları, tükenmiş mali rezervler, yaygın grevler, artan enflasyon, gıda kıtlığı ve iç huzursuzluktan muzdaripti. Amerika Birleşik Devletleri ve Batı Avrupa'dan gelen uluslararası kredi limitleri tamamen kurumuştu. Allende'nin kendi radikal sol destekçilerini kontrol edememesi, orta sınıfın düşmanlığını daha da artırdı. Dış ilişkilerde Çin ve Küba ile ilişkiler kurdu .
Ataşehir'deki Özgürlük Parkı'nda Mustafa Kemal Atatürk ve Salvador Allende'nin heykelleri yan yana
Kongre, Başkan Truman'ın Oval Ofis'ten ayrıldıktan sonra çok az para kazandığı için bir başkanlık emekli maaşı çıkardı.

Allende birçok işçi ve köylünün desteğini aldı; onun seçim koalisyonu Mart 1973 kongre seçimlerinde oyların yüzde 44'ünü kazandı. Ancak hükümeti, 11 Eylül 1973'te Augusto Pinochet liderliğindeki bir askeri darbeyle devrildi . Başkanlık sarayına düzenlenen bir saldırı sırasında Allende öldü ve ölüm şekli tartışma konusu oldu. Askeri yetkililer intihar ettiğini iddia ederken, diğerleri onun öldürüldüğüne ve bariz bir intiharın sahnelendiğine inanıyordu. 1990'da cesedi isimsiz bir mezardan çıkarıldı ve Santiago'da resmi olarak halka açık bir cenaze töreni düzenlendi . İddiaya ilişkin cezai soruşturmanın bir parçası olarak Pinochet rejimi tarafından işlenen cinayetler nedeniyle, Allende'nin cesedi Mayıs 2011'de yeniden mezardan çıkarıldı ve bilimsel bir otopsi yapıldı. Sonuçlar intihar ettiğini doğruladı.